‘Een goed ontwerp maakt de wereld een stukje beter’

Interview met Philip Stroomberg
Door: Dirk van Ginkel, Publish magazine

Wie nog iets spectaculairs weet te maken van een kalender, moet van goeden huize komen. Philip Stroomberg trok met The Cube Calendar internationaal de aandacht. Bijzonder is niet alleen de vormgeving, maar ook het feit dat Stroomberg bij dit ontwerp zijn eigen opdrachtgever was. Hij hield er een lezing over in het GR-ID museum in Groningen.

Het is een beetje een bende in de nieuwe studio van Philip Stroomberg. De werkplek is nog nauwelijks ingericht. Wel is één van de muren al keurig ‘Stroomberggeel’ geschilderd en staat de MacBook Pro gewoon aan. De ontwerpbibliotheek en de voorbeelden van eigen werk zijn nog opgeborgen in de stapels verhuisdozen. Het enige dat keurig uitgepakt en opgesteld is, zijn de Cube Calendars waarmee de ontwerper zo’n succes heeft. Met deze kalender heeft grafisch ontwerper Stroomberg een innovatieve draai gegeven aan het concept van de scheurkalender. Het is een compact object met uitgestanste kartonnen kaartjes. Door het afscheuren van de kaartjes, verandert het object dagelijks subtiel van vorm en openbaart zich de werking van de tijd. De editie 2015, de derde in de reeks, is op het moment van ons gesprek alleen nog als prototype aanwezig, maar zal straks beschikbaar zijn in een oplage van 5.000 exemplaren. Met het ontwikkelen van een eigen product zette hij een nieuwe stap in zijn carrière als grafisch ontwerper.

Beatrix
‘Nadat ik als grafisch ontwerper was afgestudeerd aan de HKU en een half jaartje gewerkt had bij het bureau NAP, wilde ik voor mezelf beginnen. Maar ik wist niet goed hoe je dat moest aanpakken en kon gelukkig eerst nog even terecht bij een klein bureau: Pinxit. Daar heb ik veel opgestoken. We kregen opdrachten van de Nieuwe Kerk in Amsterdam, ik mocht de typografie doen van de grote exposities die daar gehouden werden. Bij openingen stond ik soms vlak naast Beatrix. Dat is toch heel wat anders dan werken voor het buurthuis, wat veel andere ontwerpers deden. De impact van wat ik maakte was nationaal en dat was heel fijn voor mijn zelfbeeld. Dat laatste is niet onbelangrijk als je met jezelf de boer op wilt.’

Alles zelf doen
Na enige tijd kreeg Stroomberg de behoefte om steeds meer aspecten van het ontwerpen naar zich toe te trekken. Het liefst deed hij àlles zelf. Tijd dus om alleen verder te gaan. In goed overleg verliet hij Pinxit, dat hem ook nadien opdrachten bleef verstrekken. Dat is een mooie start als zelfstandig ontwerper. Maar dan? ‘Je moet soms wat mazzel hebben, maar je kunt de mazzel ook opzoeken. Ik heb een week lang zo’n beetje iedereen gebeld die ik ooit ontmoet had en verteld dat ik voor mezelf begonnen was. Zo loop je vroeg of laat wel tegen iets aan. Er was iemand bij met een botenbedrijf die juist van plan was iets aan zijn promotie te doen. Van hem mocht ik zomaar een boekje over salonboten maken.’

Persoonlijkheid
Een ontwerper moet niet alleen goede ideeën hebben, maar ze ook kunnen ‘verkopen’ aan opdrachtgevers. De functionaliteit van het ontwerp staat daarbij centraal. Het is zijn doel, zegt hij, om een adequaat antwoord te vinden op de vraag van zijn opdrachtgever en dat vervolgens te vertalen naar een goede vorm of een goed beeld. ‘Het is altijd wel een zoektocht naar het juiste evenwicht tussen het belang van de opdrachtgever en je eigen professionele opvattingen. Je moet jezelf niet uitwissen. Want juist daarin, in dat persoonlijke aspect, schuilt de reden dat een opdrachtgever met jou wil werken. Er is dus wel altijd sprake van één of andere vorm van een handschrift die je als ontwerper inbrengt. Ik houd bijvoorbeeld van stevige en kleurrijke vormen en van schreefloze letters, om maar wat te noemen. En dat is zo, omdat ik geloof dat ze sterk werken.’ Stroomberg heeft zijn eigen zaak goed bepleit, want sinds hij in 1997 voor zichzelf begon, heeft hij over werk niet te klagen gehad. ‘Ik heb een breed palet aan opdrachten. Ik maak affiches, boeken en exposities en verzorg voor heel veel uitingen het volledige ontwerp: concept, aanpak, mediumkeuze, naamgeving, vormgeving, fotoredactie, tekstredactie enz. Ik vind zo’n totaalaanpak het beste werken.’ De Cube Calendar ontwikkelde hij niet in opdracht. Het initiatief voor dit ontwerp lag bij de ontwerper zelf, hij was als het ware zijn eigen klant.

Hitpotentie
Het begon allemaal met een prijsvraag van papiergroothandel Proost en Brandt. Stroomberg stuurde een boekje in dat hij gemaakt had voor een filmfestival over Omar Sharif, gedrukt op een kartonsoort van producent Invercote. Hij won. Vervolgens kreeg Stroomberg van Invercote € 5.000 en een vrije opdracht om ‘iets’ met karton te doen. ‘In die periode was ik nogal gefascineerd door het fenomeen tijd. En met die twee dingen – karton en tijd – ben ik wat gaan rommelen. Eén van de leukste aspecten van het ontwerpersvak voor mij is ‘uitvindingen’ doen, vooral op het gebied van papier en karton. Op een zeker moment zat ik met een kubus van karton in mijn handen en ik dacht: gerekend vanuit de termijn van een jaar wordt de tijd steeds een stukje kleiner, kan ik zo’n blok karton ook op een gelijkmatige manier doen krimpen? Ja, als je er telkens een stukje van afscheurt. Toen heb ik die kartonnen kubus verder ontwikkeld met daarop chipjes waarvan je er dagelijks één verwijderd.’

Op het randje
Stroombergs contactpersoon van Invercote bleek niet meer bij het bedrijf te werken toen hij zijn idee wilde presenteren. Diens opvolger had er niet veel belangstelling voor en de grote baas liet ook niets van zich horen. Andere partijen met wie Stroomberg contact zocht, zagen er ook niks in. ‘Dat heb je met dit soort dingen’, zegt hij. ‘Het is iets nieuws, het zijn ongewisse tijden, en je moet een paar duizend euro investeren in iets waarvan je maar moet afwachten of het aanslaat.’ Maar Stefan Kirchner van Igepa hoorde van Stroombergs idee en was direct van de ‘hitpotentie’ van The Cube Calendar overtuigd. En drukkerij Drukgoed & Paardekooper idem. ‘We zijn nu een soort trio’, zegt Stroomberg. ‘Van een oplage van 1.500 zijn we gegroeid naar 5.000. De Cube is op prachtige plekken verkrijgbaar en we hebben heel veel goede reacties gehad. Dat laatste is belangrijk, want als ontwerper – hoe ervaren ook – leef je altijd op het randje, altijd vraag je je af of het wel goed genoeg is wat je maakt. Hiervan ben ik in elk geval zeker. En dat is fijn, want ik denk altijd: elk goed ontwerp maakt de wereld een stukje beter.’

—

‘Eén van de leukste
aspecten van het
ontwerpersvak is
‘uitvindingen’ doen,
vooral op het gebied
van papier en karton.’

—

Tips voor ontwerpers die willen ondernemen
Philip Stroomberg is al zo’n 20 jaar lang een succesvol zelfstandig ontwerper. Wat kun je doen om jezelf onder de aandacht van opdrachtgevers te brengen? Van 2004 tot en met 2010 heeft hij in opdracht van Cultuur-Ondernemen (voorheen Kunstenaars&Co) ontwerpers en illustratoren ‘zakelijk’ gecoacht. Hij heeft een paar tips:

• Je moet met je werk de boer op. Het is dan heel handig als je een goede map hebt gemaakt. Ook in deze tijd. Mensen willen kunnen zien en voelen wat je maakt;
• Opdrachtgevers zoeken je ook uit op je persoonlijkheid. Ze moeten niet alleen de wens, maar ook de durf hebben om jou een opdracht te geven. Daar speel jij een rol in, want jij moet uitstralen dat je die specifieke opdracht aankunt en dat je oprecht betrokken bent bij de vraag van je opdrachtgever. Men moet zich bij jou in goede handen voelen;
• Zorg ervoor dat wat je maakt ook echt bij je past. Iedereen heeft een domein waarbinnen hij zijn beste werk maakt. Zoek dat domein en beperk je daartoe. Neem geen opdrachten aan waarmee je geen affiniteit hebt;
• Wees niet bescheiden. Als je het gevoel hebt dat je wat bijzonders gemaakt hebt, dan moet je gewoon los: persberichten versturen naar jan en alleman, bloggers benaderen, verzin het maar;
• Het allerbelangrijkste, naast het hebben van goede ideeën, is dat je de ander kunt overtuigen van de kwaliteit van die ideeën. Ontwikkel daarom een eigen vocabulaire. Lees de krant, je vakliteratuur, andere literatuur, voed jezelf met taal en neem daaruit wat bij je past. Gebruik geen marketingtermen zoals “traffic genereren”. Dat is reclametaal en die past niet bij ontwerpers;
• Denk ook tussen de bedrijven door eens aan je netwerk. Ik stuur ca. tweemaal per jaar een uiting van mijn bureau naar mijn relaties. En vaak ook naar potentiële opdrachtgevers. Bijvoorbeeld iets dat ik recent gemaakt heb: een bijzondere publicatie of een agenda. Of iets dat past bij het seizoen: een nieuwjaarswens, een vakantieshirt, een zomerkleurenwaaier enz. Ik heb natuurlijk ook The Cube Calendar ter promotie rond gestuurd. Afgelopen winter heb ik het boek “Het rijtjeshuis” ter promotie gebruikt. Naast het feit dat het een leuke opdracht is aan jezelf om weer iets bijzonders te maken, versterk je op deze manier de relatie met je contacten. Er ontstaat direct interactie: klanten mailen of bellen me erover.